Điều này một phần xuất phát từ hệ thống giáo dục khen ngợi sự bắt chước thầy cô giáo. Đơn giản vậy thôi, nhưng cũng cực kỳ khó khăn. Khi thị trường chứng khoán sụp đổ năm 1973 - 74, bạn có thể mua Ogilvy & Mather, một trong những công ty quảng cáo mạnh nhất trên thế giới, với giá 4 đôla một cổ phiếu khi lợi nhuận mỗi cổ phiếu là 0,76 đôla, tương đương với tỉ lệ P/E (giá/lợi nhuận) là 5.
Sau khóa học ở Columbia, Warren đến làm việc cho công ty đầu tư của Graham tại Wall Street, và kết thúc câu chuyện này là những gì kết tinh nên các huyền thoại tài chính. Khi nhân cách hóa cổ phiếu, tư duy tình cảm sẽ lấn át tư duy lý trí. Tôi nhận ra mình thường hay trích dẫn lời của ông, hoặc bật lên những suy nghĩ về chúng như một cách để ngăn mình khỏi mắc sai lầm, không bị cuốn vào cơn cuồng phong náo nhiệt của thị trường đang lên.
Phải cần thời gian để cho giá trị doanh nghiệp tăng lên - điều này không thể thực hiện qua đêm. Hãy để suy nghĩ này lan tỏa và tìm đến với trái tim của những người đang làm ra của cải trong xã hội. Warren biết phải tìm điều gì ở nhà quản lý - nhưng ông không phải là người giỏi tự mình quản lý.
Bạn nghĩ sao về một công ty có bộ máy quản lý không biết theo dõi chi phí chặt chẽ? Bạn có nghĩ họ sẽ mang đến cho các cổ đông thật nhiều tiền không? ông không mua thấp mà cũng không mua cao. Nếu bạn không phạm sai lầm, bạn sẽ không thể ra quyết định.
CEO có thể phạm sai lầm miễn là vẫn mang về tiền bạc cho cổ đông. Vấn đề là phải làm sao chỉ ra được những kẻ đang bơi trần trụi trước khi thủy triều rút đi. Như Warren đã nói: Tôi không bao giờ mua cái gì trừ phi tôi có thể điền vào tờ giấy lý do của mình.
Đôi khi không biết càng hay, ngoại trừ khi bạn đầu tư. Warren không lợi dụng thị trường chứng khoán, ông chỉ tranh thủ trước những tổ chức có tầm nhìn quá ngắn hạn đến mức bỏ qua cơ cấu kinh tế dài hạn của công ty trong nỗ lực kiếm tiền nhanh chóng để được định danh là quỹ hỗ tương của năm. Khi con gái một người đồng nghiệp hỏi Warren về những khóa học thiết yếu tại đại học, ông đã trả lời, Kế toán - nó là ngôn ngữ của kinh doanh.
Đó là lý do vì sao Warren thích thị trường giá giảm; ông đã để ý các công ty tuyệt vời mà ông sẽ chộp ngay nếu ông tìm được giá phù hợp. Điều này có nghĩa là đúng về mặt dài hạn, thị trường chứng khoán thường không hiệu quả. Khi tuyển người, bạn cần tìm kiếm ba phẩm chất: liêm chính, thông minh, và nhiệt tình.
Ngày nay tất cả những thứ này chỉ còn là quá khứ không có chút hy vọng kinh tế nào. Một cuộc chiến đấu giá nghĩa là giá cả sẽ càng ngày càng tăng cao khi cả hai bên tranh giành nhau, và nghĩa là tỉ suất đầu tư sẽ càng ngày càng co hẹp lại. Trong một thế giới mà ai cũng muốn có tỉ lệ sinh lợi 100%, người ta phạm rất nhiều sai lầm khi nhìn vào cơ cấu kinh tế trong dài hạn, vì vậy việc mua cổ phiếu của những công ty có tỉ lệ sinh lợi ở mức 20% trở nên dễ dàng.
Nhưng rõ ràng bạn là một thực thể có khả năng kiếm ra rất nhiều tiền. Nếu bạn phải chi hàng tỉ đồng để tái thiết kế danh mục sản phẩm của mình sau mỗi năm năm, nghĩa là bạn đã mất cơ hội sử dụng hàng tỉ đồng vào việc mở rộng sản xuất hay mua lại công ty khác hay mua lại cổ phần. Trong thời đại của chúng ta có một hành động vay tiền điên rồ nhất của nhóm đầu tư, chưa ai biết đến, là Long-Term Capital; họ đã vay được 100 tỉ đôla để đầu tư vào cổ phiếu phái sinh.
Ngược lại, ông khuyến khích họ không nên suy nghĩ mãi về những sai lầm này mà hãy cứ tiếp tục công việc. Và nếu bạn còn lo lắng về tiền bạc, thì hãy nhớ rằng những người yêu thích công việc của mình là người sẽ nổi bật trong lĩnh vực của mình và cuối cùng sẽ làm ra nhiều tiền nhất, cho dù khởi đầu là một người di cư từ Nga không biết đọc biết viết nhưng yêu thích bán đồ gỗ, hay một thằng con trai kỳ quặc của một anh trực quầy rau quả có khiếu về số má và cổ phiếu. Mỗi ngành nghề chuyên môn rõ ràng đều là một âm mưu chống lại người bình thường ngoại đạo.