Ngày xưa Khuất Nguyên chán đời cho là chỉ một mình tỉnh, thiên hạ đều say, đời đục cả, một mình ông trong. Đó là tâm trạng của một bạn trai thường có quả tim tế nhị, trong sạch. Về đêm khi hồn yêu tĩnh vừa nghe con máy động trong lòng mẹ, mẹ vừa cầu xin Thượng đế cho đời con.
Ơû đây chúng ta chỉ xét vài điểm hệ trọng. Các trường lớp bị coi là cặn bã xã hội như gái điếm, như kẻ ăn mày, như người lao động con đông giống chuột lứa, co rút trong nhà nhà chuồng, đã bị đời miệt thị, lại còn bị số đông bạn trai gớm như cùi nếu không lạm dụng được để thỏa mãn lòng ích kỷ. Một số đông bạn trai ngày xưa và ngày nay cũng có một thiểu số vấn đề lòng mình rung động yêu đương với bao nhiêu mộng vàng, nhưng họ chờ sự quyết định tối hậu của cha mẹ.
Bây giờ tôi cùng bạn một mâu thuẫn của tâm hồn phức tạp của họ mà lòng hăng hái nhiều khi cao hứng dậy lên như diều gặp gió. Ta đã biết bảntính ái tình bạn trai là bội bạc. Lúc mất tình yêu hay bị phản bội, bạn trai ghen bồng bột lắm.
Hồi nhỏ họ thích nghe chuyện ma, chuyện của Jules Vernes, Tấm Cám. Họ chưa có ý nghĩ dừng chân lại ở vườn lòng để coi đã nở những hoa tâm tình nào. Tôi nói bổ túc vì chính vai trò sáng tạo sự sống, bạn trai đã được lãnh ở Thượng đế cách hoàn bị hơn.
Không hiểu tại sao người ta mua bán tâm hồn dễ dàng như tôm cá vậy. Vì ý thức sự cao cả đó Goethe mới hạ bút Điều mà chúng ta phải xin ở Thượng đế là những tư tưởng cao thượng và một quả tim trong sạch. Bạn gái bị mụn nghe khổ vì sợ mất duyên, bạn trai cũng không khỏi lo âu đâu.
Mà coi chừng mấy câu: cây xiên bên nào ngã bên nấy, ai gieo gió thì gặt bão luôn vô nghĩa đâu. Thấy mình có thân thể cường tráng, họ đứng gần tuổi đi về già của người cha, gần hình dáng mảnh khảnh của mẹ và chị, đâm ra ý nghĩ tự khoái về sinh lực của mình. Dùng tâm linh dục tạo nhân cách.
Bạn khỏi bị cảnh mà một thi sĩ thanh niên ba chìm bảy nổi với ái tình đã viết: Aristote nói: không tuổi nào bạo dạn bằng tuổi xuân? Mà trong tuổi xuân, bạo dạn nhất là tinh thần cho tất cả những gì đã có, đang có đều là cỏ dại phải phát sạch. Mùa thu cây lá khóc.
Trong tâm trí chưa quyết định trao thân đổi phận với ai nhưng đối với ai họ cũng muốn giao duyên. Ghen ác độc đến thế thì đàn bà giựt quán quân. Họ khao khát sức khỏe trào tràn nhựa sống, say mê những bắp thịt thổi phồng: họ thích thể dục và thể thao.
Ngâm một đoạn Kiều, đọc Shakespeare. Không có gì họ lưu tâm bằng kiếm được miếng ăn manh mặc và ở yên thân. Có gia đình cũng đông người đấy mà họ nghe như mình lạc giữa một nghĩa địa.
Trong khi trao đổi đ àn lòng, người bạn trăm năm sẽ là nguồn an ủi cho bạn, phương thế giúp bạn thành công và là kẻ giữ gìn bạn sống thanh sạch, tiến phát trên đường tu đức. Không có ý sống đời như một Rosseau với Confession, một Gide với Cahier d'André Walter, bạn trai thường chỉ coi văn thơ là phương thế để thổ lộ tâm sự. Nhưng bạn cũng phải hết sức dè dặt.