Tinh thần họ là con thuyền mà biển là tình cảm náo động nên người ta đừng lấy làm lạ sao có không ít bạn trai vô lớp học, xác ngồi đó mà hồn bay đâu đâu. Bạn trai ở thời hoa niên không tự đắc như Khuất Nguyên mà cho đời say hay đục cả. Cái nạn lông ben cũng là cái nạn bạn trai rất khiếp.
Mấy năm lăn lóc trong nghề giáo dục thiếu và thanh niên nam nữ, tôi biết được bao nhiêu bạn trai không theo tôn giáo nào hết mà lương tâm tự nhiên trong trắng. Tình bằng hữu, sư đệ ngày xưa Khổng Mạnh ca tụng ngày nay cũng bị một thứ lương tâm lưu manh, hám lợi, chồn cáo của một số bạn trai bôi lọ. Văn hào Nga Tolstoi tự thú rằng người yêu trên những chim se sẻ.
Tôi biết khi người ta bàn vấn đề nầy cho bạn, thưa người bạn trai quen biết và chưa quen biết, người ta hay lòng dòng, xa xôi. Ta nên thận trọng, rất thận trọng. Họ tưởng tượng người yêu đang ngồi viết với gương mặt kiều diễm.
Do đó tiêu cực bạn trai tránh lối chơi, các lối ăn mặc có thể hăm dọa đức thanh khiết. Vì bị gió yêu đương lôi cuốn trong các cơn mơ mộng êm đềm, bạn trai tìm đọc tiểu thuyết, thứ tiểu thuyết tâm lý, tình cảm, đượm sắc ân ái. Tôi xin lược trích một đoạn.
Cách yêu của bạn không lấy sự căn cứ vào tâm tình tế nhị, nhân nghĩa làm chánh mà từ bản chất ái tình của họ có xu hướng thông đạt ra ngoài, chuyển đến nhục tình. Chính tông là phụ nữ người ta có sự tế nhị duyên dáng trời cho riêng để che sự nhỏ mọn nếu có. Cái tô bì bún với đôi đũa ăn từ hồi nào.
Nam thanh khi ấy đã làm chồng, làm cha, bắt đầu chán chê người yêu, nghe gánh gia đình nặng trĩu. Theo linh mục nó chính là vấn đề giáo dục đức khiết bạch. Họ muốn ai cũng khôn ngoan đúng đắn mà ưa có thái độ con nít.
Nhưng làm xong họ nằm trên võng hay ghế phô tơi cách biệt sự ồn ào của gia đình. Nam giới có không ít người thày lay, đòn sóc có hạng. Họ cũng ngang dọc vậy, cũng lỗ mãng vậy nhưng trước những công việc nghiêm trang họ cảm thấy mình bé yếu ngu dốt, bất tài, vô đức.
Sợ e trong khi ta muốn tìm sự sạch sẽ, giải sầu cho thân xác, tâm hồn, ta phải chuốc thêm những vết nhơ và khổ não. Họ coi kẻ trẻ tuổi hơn là con nít, những người thành nhân là sắp già và các bậc lão thành là sắp chết. Họ hết mơ người yêu đến viết thư tình.
Tôi lại mừng cho bạn vì khi yêu bạn được người yêu trả lại bằng mối tình đầu nồng thắm. Không phải suy bụng ta ra bụng người, nhưng tôi biết đa số bạn trai trong cuộc sống xã hội hay mắc tật bịnh tinh thần nầy lắm. Chớ người lớn mà nông nỗi, người lớn hay bày những trò chơi, ưa cợt đ ùa, thích cặp cổ, ngao du với họ thì họ thích lắm.
Tôi nói tự nhiên vì cũng có bạn trai mà mất đức thành thực phú bẩm từ lúc họ còn nhỏ mà nuôi những mưu cơ mánh lới. Nếu được hướng dẫn về sau họ sẽ lập gia đình tốt đẹp. Tôi nhìn nhận lối phân chia ấy sáng suốt.