Học không phải là để thông hiểu văn chương, biết nghệ thuật hoặc một môn học nào khác, mà là để tự biết mình. Nghĩa là mình phải tự ngắm trân trân cái bộ mặt của mình trong gương, dù có phải thất vọng cũng ráng chịu. Bạn không thể nghiến răng khi đọc Anna Karerian (tiểu thuyết của văn hào Lev Tolstoi - Nga).
Và khi đọc xong bạn thành thật tự hỏi còn ghét thơ nữa không? Tôi đã biết nhiều người đọc xong rồi, tự nhận rằng từ trước oán thơ là hoàn toàn nhầm lẫn. Tiểu thuyết càng hay càng dễ đọc. Nhưng riêng về phần tôi thì không khi nào bạn bắt gặp tôi du lịch mà không mang theo Marc Aurele.
Điều đó rất dễ chịu và làm cho ta bình tĩnh, yên vui. Khi bạn đã chăm chỉ bỏ ra mỗi tuần bảy giờ rưỡi để luyện sinh lực trong ba tháng rồi, thì lúc đó bạn có thể lớn tiếng ca hát và tự nhủ rằng mình có thể làm được những việc phi thường. Nhờ tập trung tư tưởng đều đều (muốn vậy chỉ cần kiên nhẫn, ngoài ra chẳng có bí quyết nào khác) bạn có thể sai khiến óc bạn như nhà độc tài, bất kỳ lúc nào, bất kỳ ở đâu.
Trước khi ngừng bút, tôi không thể không kể qua những nguy hiểm đang rình rập bạn. Ở trên tôi đã có dịp nói đến khoảng thời gian mênh mông là 44 giờ từ 2 giờ chiều thứ 7 đến 10 giờ sáng thứ 2. Nếu người ta không có cách nào sống với số tiền người ta có thì có thể kiếm thêm một chút nữa bằng cách này hay cách khác.
Vậy mà người ta cứ bảo thời giờ là tiền bạc chứ. Khi óc ta thấm nhần chân lý chủ yếu này là không có gì xảy ra mà không có nguyên nhân thì chẳng những trí óc ta mở-mang thêm mà lòng ta cũng rộng rãi hơn. Điều thứ nhất là phải vạch mục đích để định hướng nỗ lực của bạn.
Phân tích cảm giác ấy, ta sẽ thấy trước hết là một nỗi lo âu, bối rối, chờ đợi, ngóng trông, mong mỏi. Trước khi tới bến xe, bạn phải kéo nó về có tới bốn chục lần. Tôi biết rõ sự khó khăn, tôi biết rằng nếu thất bại trong công việc đó thì kết quả có thể tai hại, nên tôi khẩn khoản khuyên bạn mới đầu nên làm ít thôi.
Không có phương pháp thần diệu nào để bắt tay vào việc cả. - Sao? Ông bảo tôi luyện trí óc ngoài đường đông nghẹt người ta ư? Xin bạn nhớ; không ai cướp được bảo vật đó của bạn.
Phần đông vì ráng làm nhiều quá mà bị tai hại. Đối với kẻ nào khác thì như vậy có thể hơi hữu ích, còn đối với mình quả là không hợp". Một chương trình làm việc hàng ngày không phải là một tôn giáo.
Muốn sống đầy đủ, điều kiện thứ nhất là phải kiểm soát được trí óc. Nhưng có nhiều mức độ. Tất cả các hiền nhân của mọi thời đều đồng ý về chỗ đó.
Đó là tôi mới kể tên những cuốn nên đọc trong bước đầu để tìm hiểu nghệ thuật thôi. Nếu bạn coi thơ là một thể loại khó hiểu thì bạn hãy đọc cuốn tùy bút danh tiếng của Hazlitt về bản chất chung của các loại thơ. Như trên tôi đã nói, sự tiếp tế thời gian có chỗ này quý nhất, là ta không thể tiêu non nó được.