Với chiếc mũ đen tư duy, chúng ta đưa ra những suy nghĩ phê phán. Chúng ta nên xem xét nhân tố gì vào lúc này? Cũng giống như bất kỳ quá trình ra quyết định nào khác, có được quyết định cuối cùng dường như là một điều khó khăn hoặc thậm chí không thể đạt được.
Chiếc mũ vàng có giá trị cao bởi vì nó buộc mọi người phải dành thời gian để nhận biết những giá trị. Tuỳ thuộc vào sự đánh giá của chúng ta về sự «đánh giá» hay «giá trị» của việc cần làm, chúng ta sẽ có được những cái nhìn tích cực về vấn đề đang xem xét. Nói chung khi có những biến động lớn trong thị trường tài chính, mọi người thường chọn cách đi vay hơn là tiết kiệm tiền bởi vì lúc đó lãi xuất tối thiểu gửi tiết kiệm có thể là con số âm.
Mặt khác, những đối thủ của chúng ta đã thường xuyên áp dụng chính sách hạ giá sản phẩm để cạnh tranh. Đó là cách tốt nhất theo kiểu tư duy truyền thống. Chiếc mũ vàng tư duy liên quan tới thái đội tích cực để thúc đẩy sự việc được tiên’ hành.
… Chúng ta đang sử dụng thể thức tư duy bản đồ chứ không phải thể thức tư duy tranh luận. Có ai có thêm nhận xét mũ xanh nào nữa không. Sau đó cả hai phía có thể đều được cho là đúng.
Vào một thời điểm, mọi người đều đội chiếc mũ đen, lúc khác lại cùng đội chiếc mũ trắng. Một số ý kiến cho rằng nên có một chiếc mũ thể hiện lối tư duy “phán xét”. Nếu yêu cầu đặt ra là: "Hãy sử dụng chiếc mũ đỏ để nói về sự đóng góp bắt buộc", khi đó, bạn không thể nói "tôi muốn đưa ra nhưng cảm nhận về sự đóng góp tình nguyện".
Vậy sao chúng ta không xem xét phương án này? Nếu theo kiểu tư duy truyền thống, khi hai người bất đồng quan điểm, họ sẽ tranh luận để phân đúng, sai. Và ở mỗi phòng ban, họ đều lập ra “Bộ phận đổi mới” lấy phương thức tư duy 6C làm kim chỉ nam.
…Chúng ta có thể tránh được điều này bằng cách đặt ra mức giá trần. Chiếc mũ đen cho phép họ chỉ ra tất cả những cân nhắc, sự thận trọng và những chỉ trích mà học có thể. Chúng ta không thể cùng một lúc suy nghĩ hiệu quả cả 2 khía cạnh của vấn đề.
Chiếc mũ vàng là công cụ đầu tiên. …Hãy sử dụng chiếc mũ vàng và đưa ra những gợi ý cụ thể khác. Một phần vô cùng quan trọng của lối tư duy chiếc mũ trắng là định rõ những thông tin còn
Tất cả những điều trên đều có khả năng xảy ra. Tuy nhiên, bằng việc sử dụng chiếc mũ đen, mọi người có cơ hội chỉ ra những thiếu sót trong quá trình tư duy. Tư duy mũ xanh đảm bảo rằng luật của cuộc chơi phải được giám sát.
Nhưng cũng có khi sự tuần tự lôgíc chỉ là lập luận theo sau để bao trùm những điều thực tế đã xảy ra. Màu vàng chính là tượng trưng cho màu nắng, sự sáng lạn và lạc quan. Chiếc mũ xanh da trời đặt ra chiến lược tư duy.