Nguyên nhân chánh của hai hiện tượng nầy là trước khi ngủ, trước một thời gian ngắn hay lâu bạn trai bị nhiều hình ảnh không trong sạch xâm chiếm tâm trí. Ở trong nôi họ quơ tay, chòi chân , ngó dáo dác, lăn trở. Họ coi tấm lòng trinh bạch của bao bạn gái là miếng đất thí nghiệm ái tình của họ.
Thay vì gây niềm vui cho tuổi xuân, người ta khiến họ cưu mang những sưu tầm, hối tiếc suốt đời. Cha thì lạc hậu, nghiêm khắc, mẹ thì lỗi thời, ưa đay nghiến. Dùng tâm linh dục tạo nhân cách.
Làm tác văn thì họ viết văn đọc vừa nổ mắt vừa điếc rái một lượt. Thánh Aucutinh đã hoan phí nữa đời mình trong trụy lạc, nhờ thánh sủng trở về chính lộ và làm đại thánh. Từ 12 đến 18 xương mũi biến đổi chóng và rắn chắc hơn.
Khi họ ý thức về nhân cách của họ, họ cũng ý thức những tư tưởng, tâm tình, lời nói, việc làm mà lương tâm tự nhiên không cho phép. Họ chỉ nỗ lực đóng kịch một chút thôi rồi họ cũng trở lại sống con người có vẻ khô lạt căn bản của mình. Vẫn biết có những Mozart, Pascal ấu trĩ và bao nhiêu thần đồng khác nhưng cứ chung phải nhận từ 8 đến 15 tuổi bạn trai hiểu biết cách hời hợt lắm.
Con người không có quyền tự thao túng, cho mình quyền sử dụng các cái ấy cách ngang tàng. Song ta phải quan niệm chính đáng về các từ ngữ, các chủ trương trên. Yêu ai là tự hiến và tận hiến cho người ấy.
Yêu là một bản năng. Nhưng thưa bạn tôi biết sớm muộn vấn đề nầy sẽ đặt ra cho bạn, đặt ngay trong tâm hồn bạn. Họ yêu, họ nóng nảy, họ thương tâm, họ nhát, họ hăng hái đều có lúc rất mãnh liệt.
Nếu bên kia cuộc sống có một quan tòa chí công thì sao. Bạn nay mai thù, thù nay mai bạn. Nếu họ là một công giáo dân, vai trò của họ còn đại hệ nữa.
Nhưng thưa bạn tôi biết sớm muộn vấn đề nầy sẽ đặt ra cho bạn, đặt ngay trong tâm hồn bạn. Mà từ chỗ phẫn uất đến chỗ phản động chỉ còn một bước gần. Họ đã khô lạt càng khô hơn.
Người có lương tâm tế nhị không thể tưởng tượng được đời sống ô uế về xác thịt của những nam thanh mà người ta hay gọi là bọn cô hồn. Quả thực tội nghiệp tuổi khờ dại của biết bao nhiêu tâm hồn nếu được hướng dẫn sẽ trở nên vô cùng tốt đẹp. Thật là minh triết và nên là câu nhựt tụng cho tuổi trẻ.
Lấy câu nầy của Marie Von Ebner Eschenbach làm bùa hộ thân: Bạn hãy là ông chủ của ý muốn bạn và làm đầy tớ của lương tâm bạn. Rồi khi quên, họ trở lại sống con người nguyên thủy của mình. Trong chương sau tôi sẽ bàn rộng vấn đề nầy.