Chúng ta sẽ lấy một ví dụ thật đơn giản để dễ hình dung hơn. Cô Thở Dài tiêu biểu cho loại người luôn bỏ cuộc ngay khi phải đối mặt với thử thách, cho dù thử thách đó chẳng hề to tát gì. Buffett đã học được kinh nghiệm kinh doanh đầu tiên của mình khi ông chỉ mới sáu tuổi, bằng cách mua những chai Coca từ cửa hàng của ông nội và bán lại kiếm lời.
Những tiêu chí cụ thể nào mình cần phải xem xét? Mình đã đặt đúng tiêu chí chưa? Mình có đánh giá đúng tầm quan trọng của mỗi tiêu chí không? Nhưng trông nàng Nấm lại có vẻ cáu kỉnh: Tại sao lại chỉ có mười lăm người xem khi tớ đã bỏ thời gian công sức ra tổ chức một buổi diễn như thế? Buổi diễn đầu tiên của chúng ta chỉ có mười người xem và lần tiếp theo chỉ mười lăm người, rồi lần thứ ba cũng lại mười lăm. Nội dung phim cũng hay.
Nếu trước tiên chúng ta nghĩ mình thích một điều gì, chúng ta thường cố tìm ra những lý lẽ chứng minh cho suy nghĩ đó. Ngược lại, những huấn luyện viên của trường Amazon dành rất nhiều thời gian tiếp xúc với cầu thủ. Để mở rộng cây sơ đồ theo chiều dọc, hãy thường xuyên tự hỏi mình: Có cách nào khác để giải quyết vấn đề không? và bạn có thể mở rộng sơ đồ cây theo chiều ngang với câu hỏi: Những hành động nào sẽ thuộc vào nhóm này?.
Cà Tím và Đậu Phụ nhìn nhau thở dài: Tụi mình làm gì bây giờ?. Cô đã chấp nhận đề nghị của Nike tài trợ học phí cho cô. Khi nhìn vào biểu đồ, John nhận ra rằng giả thuyết cậu sẽ có thể cắt giảm phần lớn chi tiêu của mình bằng cách thôi mua đĩa CD và game là sai.
Tính cách tốt bụng và dễ thương của cô bé cũng khiến mọi người quanh cô sẵn sàng dang tay giúp đỡ. Trường Amazon rất tốt, nhưng liệu đó có phải là lựa chọn tốt nhất chưa? Có lẽ cô bé nên lướt qua các trường khác ở Brazil, hay những nước khác cũng có thể có những chương trình huấn luyện bóng đá tuyệt vời. Phải thử ngay mới được.
Để tạo sơ đồ, bạn phải trả lời một loạt những câu hỏi Có/Không như Cà Tím và Đậu Phụ đã làm trong khảo sát của mình. Tuy nhiên, nếu cậu muốn mua trong vòng 6 tháng tới thì chắc sẽ phải nỗ lực nhiều hơn. Cô mơ thấy mình đang vẫy tay chào đất nước Brazil, bước xuống máy bay ở phi trường, lòng ngập tràn hy vọng.
Nhưng cô vẫn cảm thấy mình chưa đạt được điều gì cả. Ví dụ thứ nhất quá mơ hồ. Ở những bài học tiếp theo, chúng ta sẽ tìm hiểu về cách tiếp cận giải quyết vấn đề và các công cụ được những Người-Biết-Cách-Giải-Quyết-Vấn- Đề khác nhau sử dụng: một ban nhạc rock mang tên Những Người Yêu Nấm muốn tăng số lượng khán giả hâm mộ, John Bạch Tuộc muốn mua một chiếc máy vi tính, coi đó như bước khởi đầu cho ước mơ trở thành một họa sĩ và đạo diễn phim ở Hollywood có thể sử dụng công nghệ máy tính để tạo hình ảnh, và Kiwi, một cầu thủ bóng đá đầy đam mê đang tìm kiếm một trung tâm huấn luyện hàng đầu ở Brazil để nâng cao kỹ năng của mình.
Kiwi thầm nghĩ: Mình có thể thay đổi số phận nếu tự mình nỗ lực!. Sau khi suy nghĩ làm thế nào để có những thông tin cần thiết, Cà Tím và Đậu Phụ quyết định lập ra một danh sách câu hỏi và nhờ tất cả giáo viên trong trường giúp phỏng vấn vào buổi điểm danh sáng thứ hai. Để tạo ra ma trận, họ xếp hạng mức độ ảnh hưởng từ cao xuống thấp theo trục tung.
Họ không biết loại nhạc chúng ta sẽ chơi hay chúng ta chơi hay dở thế nào. Sau khi học được những kiến thức cơ bản trong cách tiếp cận giải quyết vấn đề, bạn sẽ không còn lo sợ và trở nên tự tin hơn khi giải quyết mọi vấn đề trong cuộc sống, cho dù đó là chuyện điểm số, công việc hay vấn đề trong đời sống cá nhân. Tôi cố gắng đúc kết những công cụ đã được sử dụng ở McKinsey thành một phương pháp tư duy khá thú vị và dễ tiếp cận để các em thấy rằng cách áp dụng những kỹ năng giải quyết vấn đề vào thực tiễn sẽ đưa các em tới những thành công.
Sau khi học được những kiến thức cơ bản trong cách tiếp cận giải quyết vấn đề, bạn sẽ không còn lo sợ và trở nên tự tin hơn khi giải quyết mọi vấn đề trong cuộc sống, cho dù đó là chuyện điểm số, công việc hay vấn đề trong đời sống cá nhân. Mỗi một nhánh của sơ đồ cây logic là một ý tưởng. Tôi hy vọng cuốn sách này sẽ truyền động lực cho trẻ em và cả người lớn để chúng ta phát triển lối tư duy chủ động, trước tiên là bằng cách vượt qua những khó khăn trong cuộc sống bản thân.