Ý tưởng này có điều gì thú vị? Có điều gì khác biệt ở ý tưởng này? Ý tưởng này gợi ý điều gì? Ý tưởng này dẫn chúng ta tới đâu? Tất cả những câu hỏi như vậy đều giúp chúng ta xem xét vấn đề một cách tiến bộ. Có 2 khía cạnh hoàn toàn khác biệt. Lối tư duy chiếc mũ vàng cũng là cách tư duy để biểu lộ ước mơ và khả năng nhìn nhận vấn đề.
Chiếc mũ xanh da trời tại thời điểm kết thúc trả lời câu hỏi: …Tôi không muốn một cái nhìn cân nhắc hoặc một cái nhìn có chủ đích. Chúng ta nên xem xét nhân tố gì vào lúc này?
Chiếc mũ đỏ tư duy cho phép người nghĩ tự do bộc lộ cảm xúc của mình còn hơn cả một nhà thơ. Nếu bạn không thể làm điều này, bạn hãy giữ yên lặng. Và ta không thế kiểm tra tất cả mọi sự việc với yêu cầu nghiêm ngặt nhừ những nhà khoa học làm việc trong phòng thí nghiệm.
Chiếc mũ đen cũng chính là cơ hội để chúng ta chỉ ra những mạo hiểm và vấn đề tiềm tàng ở tương lai: Liệu chúng ta cứ thực hiện gợi ý này thì sẽ xảy ra điều gì? Bây giờ tôi đề nghị anh sử dụng chiếc mũ vàng tư duy và đưa ra những xét đoán tích cực. Điều này có nghĩa là lối tư duy chiếc mũ trắng yêu cầu người sử dụng có những kỹ năng nhất định so với lối tư duy những chiếc mũ khác.
Tư duy mũ đen cũng có thể sử dụng để thách thức giá trị của những phương án thay thế, những phương án hoàn toàn có thể sử dụng được. Đó phải là những lý lẽ chân thực chứ không phải là những lý lẽ được chấp nhận chỉ bởi người nêu lên những lý lẽ đó là những người giỏi thuyết phục. Tuy nhiên, nó cũng đặt mọi người vào những tình huống khó xử.
Trên thực tế, ý tưởng trên đã được thử nghiệm và thành công rực rỡ. Trực giác không phải lúc nào cũng chính xác nhưng thông thường tỷ lệ chính xác của nó cao hơn so với tỷ lệ thất bại, và xét tổng thể, khả năng trực giác thường là đúng. Điều mà tôi muốn nhấn mạnh ở đây chính là «mức độ vừa đủ»: của một bộ óc tư duy phê phán.
Khi bạn sử dụng chiếc mũ trắng tư duy, rõ ràng là không có chỗ cho những tình cảm, cảm nhận trực giác, sự xét đoán dựa trên kinh nghiệm, cảm xúc, ấn tượng và chính kiến cá nhân. Mục đích của lối tư duy chiếc mũ đỏ là giúp mọi người thể hiện những cảm xúc đó và từ đó có thể biết được ảnh hưởng của những cảm xúc này tới lối tư duy. Liệu gợi ý này có phù hợp với quan điểm đạo đức của chúng ta và các giá trị đặt ra?
Nếu một người trong cuộc họp cứ khăng khăng chỉ trích mọi việc, mọi người có thể yêu cầu người đó phải ngừng sử dụng chiếc mũ đen. Bạn đừng vội nhầm lẫn với chiếc mũ đỏ: nếu bạn bộc lộ cảm xúc cá nhân trong một cuộc họp, điều đó có nghĩa là bạn đang sử dụng chiếc mũ đỏ. Tôi muốn anh đội chiếc mũ đỏ và nói cho tôi biết anh nghĩ gì về đề xuất của tôi.
Chúng ta đưa ra những nhân tố, nhưng quyết định cuối cùng do cảm xúc quyết định. Ngày nay, ở nhiều quốc gia, mọi người đều xem tranh luận như là một phương thức tự duy mang tính xung đột, cá nhân và không xây dựng. Một cách tuyệt vời để xem xét các ý tưởng đối lập nhau là giả thiết rằng mỗi ý tưởng đó đều đúng trong những tình huống nhất định.
Màu xanh da trời cũng giúp chúng ta liên tưởng đến một sự kiểm soát công tâm và vô tư. Theo cách này khả năng tiềm tàng của chiếc mũ xanh vẫn có thể được sử dụng theo một cách riêng. Nhiều người đã mang thói quen tư duy đó vào trong lối tư duy của họ trong cuộc sống.