Họ nói, không muốn và không chịu được ai cãi. Xin nhớ lại những nguyên tắc tâm lý tôi bàn trong chương: đời sống tình cảm của bạn trai. Lòng họ sống trong nguồn hy vọng vô biên ở phần thưởng của Đấng chí công.
Nhưng có ít ý thức tình phụ tử. Tất cả những thứ nầy là lỗ mọi khai thông tâm hồn bị náo động vì các luồng giao cảm phức tạp của họ. Bởi có lối yêu muốn chiếm hữu tim người cách chớp nhoáng nầy mà nhiều người bạn trai hay chọc ghẹo hay gây nhiều ác quả về pháp luật.
Tôi rất thích tâm hồn bạn trai lúc lòng họ mở cửa như vậy. Nhưng khi qua tuổi 14, bạn trai bắt đầu tỏ ra có trí tuệ quảng bác và sâu sắc. Như trong cuộc tranh với bạn gái hay nhiều bạn trai khác, họ có thể nghe theo kẻ khác nhưng phải đợi lúc họ bình tĩnh, êm dịu dẫn dụ họ.
Chúng chỉ bổ ích đặc biệt cho kẻ thành nhân hay thanh niên từ 17 tuổi dĩ thượng. Từ 12 đến 25 tuổi mà thiếu ăn uống, thiếu tự do, thiếu dưỡng khí, bạn trai nhất định phải có thân thể èo uột. Oùc ích kỷ của họ, tôi thấy nặng trong óc độc đoán.
Không biết họ có nghĩ như Stendhal không? Nhưng hình như họ không muốn ai phá rối vẻ tịch mạc của tâm hồn họ. Họ buồn tiếc vì tại sao chồng mình trong buổi sơ giao có vẻ thùy mị hiền lương mà sau những ngày tân hôn tuần trăng mật lắm lúc hung ác quá. Đã quan niệm ái tình và nhục tình như trên tất đã am hiểu mục đích của nó là sinh con.
Và mấy tiếng diễn tả cõi lòng bao dung của Kim Trọng sau khi nghe Thúy Kiều thú tội đã thừa xấu xa vì ong qua bướm lại, những tiếng không những đánh đi một dấu tréo trên dĩ vãng đen ngòm tội ác của Kiều mà còn biện hộ thế nầy cho Kiều nữa: g) Khi Chia Ly Người Yêu. Ôi! Duyên! Sao thoi én chiều mồng ba.
Nó xô người vô cái chuồng lợn xã hội mà trong đó không có cái gì làm tiêu chuẩn tuyệt đối cả. Càng lớn tuổi càng được giáo dục chu đáo, lý trí họ sẽ lanh lợi trong việc sưu tầm chân lý. Bạn trai cởi áo, đi rửa mặt hay tắm ra ngồi ngoài chỗ mái nghỉ.
Gặp lại bạn, họ a dua, xuống nước ngọt, ca tụng, hoan hô, khi xa vắng họ tố cáo, chỉ trích, tìm mưu phá hại. Ai mang trách vụ huấn luyện thiếu niên nên đề phòng điểm nầy. Ái tình của họ cũng cuồng bạo, khắt khe nhưng cách chung ít tế nhị.
Nhưng nói bạn trai tự nhiên cảm thấy lòng mình là vật chi chi trong xã hội thì rất đúng. Lý tưởng trong lãnh vực nầy của họ là vai u thịt bắp. Kẻ viết mấy dòng nầy đã có lần chê một số người là hủ lậu mà bây giờ đang bị bạn lùa vào khối lỗi thời.
Họ mê văn nghệ và thích trở thành văn nghệ sĩ hơn. Ta thấy đó là những tinh thần, tình cảm mạnh tuy không đ àn áp nổi tình yêu cùng lương tâm, có thể ảnh hưởng trên ấy không ít. Nếu hỏi những đường nét tương lai của họ ra sau, họ sẽ lúng túng.