Các hiện tượng nầy báo hiệu rõ rệt bạn trai đã qua hẳn thời kỳ tiền thanh niên và bước qua cửa thanh niên. Tập cho tinh thần sống thánh thiện lúc ở một mình cũng như lúc sống tập thể. Thế mà oái ăm, có nhiều bà vợ không coi thái độ nhịn của chồng là vì trọng danh dự mà tưởng là dễ ăn hiếp, đem lối ăn nói hổ cái ra xử tệ với chồng.
Bảo họ sợ giai nhân, thì không. Mà rồi lại non kinh nghiệm, không dám. Ngoài những nét tâm lý đại cương ai là người nam đều có, mỗi bạn trai có những khía cạnh tâm lý cá biệt: tất cả làm nên cátính của một người.
Viễn cảnh hạnh phúc đời sau khó ảnh hưởng được họ khi tâm hồn họ nặng như đeo chì. Riêng bạn trai vì tuổi xuân là non nớt, dễ bắt chước nên khi hội họp, họ dễ bị ảnh hưởng. Khi thuyền tình bạn cắm một bến nào đó, bạn phải lựa chỗ xứng đáng để quăng neo.
Rồi cũng, một đám cưới, cũng tuần trăng mật. Họ để con tim tự do gảy khúc đàn lòng. Tất cả giá có che đậy bên trong một con người ngu dốt, nông nỗi, non kinh nghiệm, bất tài, trụy lạc cũng không sao.
Rồi chạy xuống nhà bếp coi còn cơm không, nói, ra chuồng heo coi heo nái ma ní đẻ mấy con, nói. Tôi muốn nói họ có hồn, có xác, được những ân sủng do cứu rỗi, do thiên phòng v.v... Vả lại mục đích của cuộc đời đâu phải là làm lớn.
Thời xưa hay ở thôn quê trong giới ít học, không phải người ta không biết yêu đâu. Phải khôn ngoan lắm khi bàn tính giáo dục chỗ công cộng. Phải họ làm chết sống, không phải họ còn phá hoại nữa là khác.
Những khi nhìn con thơ, họ thấy thấp thoáng hình ảnh người bạn lòng mà ngày xưa nâng khăn sửa trấp cho họ. Kẻ viết mấy dòng nầy đã có lần chê một số người là hủ lậu mà bây giờ đang bị bạn lùa vào khối lỗi thời. Lắm lúc họ cũng thất vọng vì bị bội bạc kiểu Nã Phá Luân si tình chạy say mê theo Joséphine mà cô nầy không yêu lại để bán quả tim cho chàng Charles.
Bản năng yêu có nỗi dậy cũng chừng mực. Thường những bạn trai nầy bị người lớn cho là cứng đầu, co cượng, sái trí. Nhứt là làm cho họ sống trong bầu không khí đạo hạnh để tránh những lôi cuốn của vật chất, phù vân.
Gặp con nít ai cũng tấp vô giành lon, giựt đạn, chia bánh, xô đẩy, cặp kè. Ơû trên có chỗ tôi nói bạn trai ưa nói ngọt. Tôi đồng ý tôn giáo, luân lý ảnh hưởng lương tâm, có thể làm cho nó tế nhị, phức tạp hơn chớ không sáng tạo vì nó là một bẩm sinh của con người.
Không phải họ không có những tâm tưởng tân kỳ, nhưng lòng họ không để ý tìm những sự phiền toái. Một em bé khát nước, tôi nhờ bạn múc cho nó tô nước. Nhiều cậu trai ăn, uống, chơi giỡn với bạn bè khi thấy bạn gái bất kể.