Có rất nhiều loại sách tham khảo. Lẽ ra, giáo viên phải khuyến khích họ đọc hết vở kịch một lần, và thảo luận về những gì họ hiểu được sau lần đọc lướt đầu tiên ấy. Những cuốn sách chính thống là những cuốn chỉ có một và chỉ một cách hiểu đúng.
Tất nhiên, sự thận trọng là cần thiết và bạn cần biết cả hai ngôn ngữ (chính là hai quyển sách) càng tường tận càng tốt. Nếu bạn không theo tín ngưỡng đó, không là con chiên của nhà thờ đó, bạn khó có thể đọc tốt một cuốn sách thần học giáo điều bằng cách xem các tín điều trong sách giống cách bạn nhìn nhận những giả thuyết của một nhà toán học. Việc bạn có cố gắng tìm cách để giữ được tỉnh táo hay không phần lớn phụ thuộc vào mục đích đọc sách của bạn.
(Đừng bao giờ nói đồng ý, không đồng ý hay trì hoãn đánh giá của mình cho tới khi bạn có thể nói Tôi hiểu). Từ hai nguyên nhân trên, chúng tôi muốn khuyên bạn không nên đọc lời bình của một tác giả khác về tác phẩm chừng nào bạn chưa đọc xong tác phẩm đó. Đây là hình thức đọc phức tạp nhất và có hệ thống nhất trong tất cả các cấp độ.
Mặc khác, sách lịch sử tường thuật lại một câu chuyện, có cốt truyện và nhân vật, có chương, có hồi, có sự kết hợp phức tạp của hành động, cao trào và kết thúc. Hơn nữa, không phải cứ tương ứng với một câu trần thuật là một nhận định được nêu ra. Cây bút sẽ là dấu hiệu cho thấy sự tỉnh táo của bạn trong khi đọc.
Một người đọc truyện giỏi sẽ không thắc mắc về thế giới do tác giả tạo ra. Vậy đọc tích cực là như thế nào? Câu hỏi này sẽ được nhắc đến nhiều lần trong cả cuốn sách. Nghệ thuật sử dụng từ điển quan trọng ở chỗ bạn biết nên đặt câu hỏi nào về từ và làm cách nào để tìm ra câu trả lời.
Cuốn sách tồi chống lại mọi nỗ lực phân tích của bạn. Câu hỏi đặt ra lúc này là liệu Hamlet có tình cở nghe được việc cha chàng và Polonius dự định nghe trộm chàng hay không? Và chàng có nghe thấy Polonius nói rằng ông ta sẽ tạo điều kiện để con gái ông ta kết thân với chàng không? Nếu có thì cuộc đối thoại của Hamlet với Polonius và Ophelia có ý đồ mới; nếu không, thì cuộc đối thoại lại mang nghĩa khác. Đặc trưng của cấp độ này là sự nhấn mạnh đặc biệt đến thời gian.
Giả sử, bạn có một danh mục gồm hàng trăm tên sách mà thoạt nghe đều viết về tình yêu. Chúng tôi đã nói rõ rằng đọc phân tích là phương pháp bạn có thể áp dụng với bất cứ thứ gì bạn đọc, không nhất thiết phải là sách vở. Ví dụ, bạn thường phải có quan điểm nhất định đối với vấn đề tác giả đưa ra.
Tiêu đề một tác phẩm khoa học ít có tính biểu lộ như tiêu đề một cuốn sách sử học. Không có cuốn nào khó đến nỗi bạn không thể đọc được, nếu bạn thật sự muốn. Hãy đọc tiểu sử như đọc sách lịch sử, hãy xem những cuốn tự truyện một cách ý nhị và đừng quên là không được tranh luận về cuốn sách cho tới khi đã hiểu cặn kẽ nội dung sách.
Chỉ những cuốn sách đó mới khiến bạn phải động não vì nếu không động não, bạn không thể học được cái gì. Rất nhiều tác phẩm khoa học xã hội là sự pha trộn giữa khoa học, triết học, sử học và thường có chút hư cấu để viết được trơn tru hơn. Giả sử, vấn đề ta đang tìm hiểu là một trong những vấn đề nan giải khiến người ta phải mất hàng thế kỷ đấu tranh với nó và là vấn đề đã và sẽ không bao giờ nhận được sự đồng tình từ những người tốt.
Hãy bắt đầu với Euclid và tin rằng nếu bạn dành một vài buổi tối để đọc cuốn Các yếu tố hình học, bạn có thể vượt qua những khó khăn khi đọc sách khoa học. Nếu độc giả tiếp tục theo đuổi vấn đề, có thể tác giả sẽ cung cấp thêm những thông tin khiến anh ta thay đổi quan điểm. Hai là phương pháp sử dụng thị giác để tiếp nhận các từ trước khi chú ý đến từng chữ cái hay từng âm.