Chúng ta có thể gọi tên chiều tâm thức dó: HIện Hữu, sự có mặt, sự nhận biết, hay thứ Tâm thức khoáng đạt, trong sáng, chưa-bị-trói-buộc (10). Rốt cùng bạn sẽ không chịu trách nhiệm cho cuộc đời mình cho đến khi nào bạn chịu trách nhiệm cho phút giây này – Phút Giây Hiện Tại. Điều này sẽ giúp bạn cắm rễ trong Phút Giây Hiện Tại.
Phút giây Hiện Tại thường bị che mờ bởi quá khứ và tương lai. Do đó quá trình vượt thắng những khó khăn trong mối quan hệ giữa mình với người khác sẽ trở thành một thực tập tâm linh sâu sắc, giúp chúng ta đi tới. Thói quen chống đối hay phản kháng ở trong bạn chỉ làm cho tự ngã của bạn mạnh hơn (47).
Bạn thích chống đối một tình huống nào đó và sự bực tức này làm cho tình huống ấy trở thành một vấn đề riêng tư của bạn, điều này làm nảy sinh một cái Tôi phản kháng. Một khi bạn vô thức tự đồng hoá mình với một hình tướng nào đó, như là chính mình, bị mất đi hay đã bị biến đổi, điều này là cực kỳ đau đớn cho bạn. Nhưng có một thứ quan trọng hơn hết: đó là tìm cho ra được bản chất chân thực của chính bạn, vượt lên trên thân phận bọt bèo ngắn ngủi của một kiếp người, vượt lên trên cảm nhận về tự thân như một cá thể biệt lập, đợi ngày chết.
Quan hệ giữa người và người có thể giống như ở địa ngục (62). Điều đó có nghĩa là bạn không nhận ra bên kia là một con người nữa, nhưng chỉ còn là khái niệm của bạn về con người đó. Nhưng dĩ nhiên điều xấu thì luôn có vẻ hiển nhiên hơn vì chúng ta thường có khuynh hướng hay làm ầm ĩ lên khi nói về những điều xấu.
Hầu hết mỗi bản ngã đều có cái thường được gọi là tầm thức nạn nhân. (32) Vô Ngã: Chúng ta thường hiểu một cách sai lạc rằng có Ngã, có một “Cái Tôi” biệt lập, không dính gì đến đời sống quanh ta, do đó ta tạo ra rất nhiều khổ đau cho chính mình và cho những người chung quanh. Bước nhảy vọt trong tiến trình phát triển của tâm thức nhân loại là vượt lên trên những suy tư không-có-chủ-đích , những lo sợ vẩn vơ ở trong mình.
Khi bạn cho phép sự việc ấy được như nó đang là, mà không cần phải chê bai, một sức mạnh to lớn bỗng nhiên nằm ở trong tầm tay của bạn. Sáng tạo nghệ thuật, thể thao, khiêu vũ, giáo dục, cố vấn tâm lý - nếu bạn muốn trở nên điều luyện trong một lĩnh vực nào kể trên, hay bất cứ lĩnh vực nào mà bạn yêu thích, thì bạn đừng để cho thói quen suy tư không-chủ-đích của mình dính líu nhiều vào lĩnh vực ấy, hoặc để cho loại suy tư đó chỉ còn là một khía cạnh phụ thuộc mà thôi. Hoặc có thể là một thực tập tâm linh sâu sắc (63).
Hãy cho phép những gì tôi nêu lên trong cuốn sách được thấm vào bạn, giúp bạn tỉnh thức để bước ra khỏi thói quen suy nghĩ, tư duy lâu ngày, đã thành những rãnh mòn ở trong bạn. Khi bạn nhận biết bản chất chân thực của mình, bạn sẽ cảm nhận được một cảm giác an bình sống động, và không hề bị gián đoạn. Nhưng dĩ nhiên điều xấu thì luôn có vẻ hiển nhiên hơn vì chúng ta thường có khuynh hướng hay làm ầm ĩ lên khi nói về những điều xấu.
Sự chú tâm chính là sự sáng suốt nguyên sơ, là tự thân của ý thức – là khả năng nhận biết ở trong mình. Có những phân tử đang tự phối trí lại. Đó như là một sự nhận biết về cái không gian mà trong đó những ý nghĩ và cảm xúc của bạn được diễn ra.
(71) Giai đoạn chuyển tiếp (của người hấp hối): Theo Tử Thư Tây Tạng, một cuốn sách dạy vêề những giai đoạn trong 49 ngày mà linh hồn người chết sẽ trải qua khi đi qua cái Chết, thì cái Chết thực sự là một giai đoạn chuyến tiếp chứ không phải điểm kết thúc của một đời người. (58) Nghiệp báo: Là hậu quả, là hoa trái rất tự nhiên và tất yếu của mỗi hành động, mỗi lời nói hay trong cách ta suy nghĩ trong quá khứ. (22) Cảm nhận về tự thân: Qua suy tư, trí năng ở trong ta cảm thấy “Ồ, tôi là một cái gì có thực” hay nói một cách khác có một cái gọi là “Tôi” hiện hữu.
Vâng, tất cả những điều ta nêu ra ở trên đều quan trọng, trong cách nhìn tương đối, nhưng những thứ đó không có tầm quan trọng một cách tuyệt đối. Khi bạn ngồi với một người đang hấp hối, đừng cố chối bỏ bất kỳ một khía cạnh nào của kinh nghiệm đó cả. Chúng ta nhận thức rằng mình không phải là những thói hư, tật xấu đó nên có thể thực tập để khắc phục được những khía cạnh vô thức này của mình.