Bao nhiêu công trình khảo cứu nhân loại cũng đang chờ ở lòng hăng hái của bạn. Bạn trai độ 11, 12 tuổi tuy hay xao lãng vì ham chơi. Còn mấy anh đi đâu về ngồi ở trần hút thuốc, hơ lạnh và đợi cơm bữa.
Có một thời gian dài từ 7 tuổi đến 11, 12 tuổi, bạn trai sống cuộc đời thơ ngây, vô tư lự trước bao nhiêu người, vật, sự việc và hiện tượng. Nhưng vào buổi dậy thì chúng được đầy đủ phát triển. Nếu thấy ai bất phục mình thì bất mãn, ghét đời, oán người.
Từ chỗ không tin thiên hạ ai hiểu mình được bạn trai thấy con người nhiều khuyết điểm quá, xã hội đầy mâu thuẫn: họ thấy toàn bề trái cuộc đời. Trên mặt trận ái tình, đ àn bà vô tình hay hữu ý có nhan sắc, có duyên dáng, ưa chưng diện, nói năng mặn mà, thích hy sinh, chiều chuộng tất cả những cái ấy khiêu khích quả tim đàn ông. Lẽ dĩ nhiên khi tình yêu hoạt động thì bản năng nghe thiếu thốn nầy hoạt động mạnh.
Bạn trai khi nô lệ hình thức, làm mồi ngắm nghía cho xã hội, bị óc duy vật xảo quyệt làm một hàng rào nhận đón mọi sự cởi mở, tiếp nhận những giá trị siêu nhiên. Vợ anh gởi con đỏ cho hàng xóm, mượn tiền đầu nầy đầu nọ đi kiếm anh. Nhà giáo dục nên cho họ đọc lại sách giúp trí nầy cách lành mạnh như loại sách của Jules Vernes, Telemaque của Fenelon hay Odyssée của Homère.
Bạn đã biết bạn trai ưa hoạt động và lúc dậy thì tâm hồn của họ là sân khấu của các tâm tình mâu thuẫn. Đọc tâm lý bạn gái bạn thấy tôi nói tâm hồn người thiếu nữ lúc xuân thời rất bí mật nhất là lúc chuyển mình sang cuộc sống người lớn, họ chưa có ý gì nhất định. Một Phao lo, một Vincent de Paul, một Phan văn Minh chẳng hạn.
Làm tác văn thì họ viết văn đọc vừa nổ mắt vừa điếc rái một lượt. Bạn gái chỉ đứng góc cạnh tình cảm, xin bạn trai sự keo sơn thì phải ngã gục dưới lưỡi dao bội bạc của họ. Làm sao có một tương lai huy hoàng nếu ở hiện tại không biết chuẩn bị.
Con người có tự do sử dụng nó hay hướng nó về những lý tưởng tuyệt vời hơn. Người gái ấy bổng nhiên làm thần tượng trong tâm hồn bạn. Lấy bông hường xẻ ra nhỏ rải lên tóc quăn rồi đi chơi tự nhiên.
Trong những sách bàn về tâm lý đã ra, tôi dám cả quyết mà không dè dặt rằng trong lãnh vực tình ái, người nam là phái yếu. Con cọp thu hình trong bụi rậm họ tưởng con cọp thành chiên, chồm tới bắt. Nàng đến gần tôi hỏi tôi là ai.
Những hình ảnh ấy được cung cấp bởi trí tưởng tượng, bởi những câu chuyện, xi nê, tuồng kịch, sách báo khiêu dâm. Bạn gái nào không hiểu ái tình bạn trai lắm lúc tưởng bạn tình của mình lãnh đạm, thay lòng đổi dạ mặc dầu kẻ nầy đang say mê họ. Phải hiểu là chân tu theo chân giáo.
Đứa bé trai có lần ăn khế ngọt hễ sau thấy khế là đòi ăn, tưởng khế nào cũng ngọt. Nhưng cần nhất là bạn phải tốt tự bản chất và tiến thân theo một chương trình sống sáng suốt. Lắm lúc họ cũng thất vọng vì bị bội bạc kiểu Nã Phá Luân si tình chạy say mê theo Joséphine mà cô nầy không yêu lại để bán quả tim cho chàng Charles.