Bạn có thấy cuộc đời bạn trai niên thiếu là một tràng mộng xuân không? Đừng ai hỏi đời sống nội tâm. Tuy nhiên trong tuổi dậy thì, khi có lực lượng ái tình yểm trợ, trí tưởng tượng của bạn trai cũng rất mạnh mẽ. Người ta có thể thấu triệt được những khía cạnh luân lý của họ vì ở tuổi xuân giao thời, con người họ còn xốpù có nhiều lỗ hở do tính bồng bột.
Họ chưa là vĩ nhân nhưng chí của họ không vừa: họ muốn cho đời họ một cái gì. Vì ái tình thúc đẩy, vì chưa biết dưới hường có gai nhọn, vì tưởng ở đời ai cũng tốt bụng như mình nên bạn gái ngây thơ dễ dàng tin tưởng bạn trai muốn phá hoại đời họ. Cánh rừng tình cảm của họ bị bóng tối tội lỗi ẩn núp nhiều hơn là ánh sáng của đạo lý, của bổn phận nên người.
Triết học dọn đường cho thần học và thần học đưa đến đời sống thánh thiện từ nội tâm. Cái tô bì bún với đôi đũa ăn từ hồi nào. Họ chấp tay sau đích đứng xa xa coi con trẻ rượt bướm.
Cũng đâu có ai bảo tôi là ngốc khi trời đ ùng đ ùng nổi sóng gió mà tôi không cho thuyền ra khơi biển. Chớ nhất định không nô lệ nó để lúc nào cũng mơ vọng nó mà bỏ bê các việc hiện tại. Cho tới chừng bạn gái buông ra được câu: Đi đâu chẳng biết con ngưởi sở khanh thì hồng nhan đã rủ rượi phong trần.
Trước tác giả nầy có Platon kỹ lưỡng căn dặn: chỉ người nào yêu linh hồn bạn mới yêu bạn. Xét cho đúng sự sướng khoái nầy tự bản chất giống sự sướng khoái của việc giao cấu. Tất cả các cảnh vật ấy làn say đắm tâm hồn bạn trai.
Nhưng trong cuộc sống bạn thế nào cũng gặp những phút cô độc. Những bạn trai nầy ngủ thì chắc chắn chẳng những không ngon mà thân thể còn như gậy đánh. Nếu họ không khờ dại lục phá như con nít cũng rong chơi, làm việc nầy, việc nọ.
Có khi có cả mấy giờ trước liên tiếp, bạn trai nói chuyện hoa nguyệt để giỡn chơi trước những say mê. Người mà như cục bột, ai muốn nắn gì thì nắn, làm sao làm nên việc lớn. Tại người hay tại tình? Có lẽ tại cả hai, mà tại người nhiều hơn.
Cha mẹ hay thầy giáo hoặc ai có nhiệm vụ điều khiển nam thanh hãy xử với họ vừa bằng từ tâm vừa bằng thực tâm. Họ nói, không muốn và không chịu được ai cãi. Vì đối tượng chánh của quyển này là phân tích tâm hồn bạn trai nên ở đây tôi chỉ gợi vài nét chánh để bạn nhận thức con người kỳ biệt của bạn trai thôi.
Họ học hành thông thái. Cho tới chừng đứa bé ra đời, đỏ da thắm thịt rồi tình yêu con mới về trong tâm hồn người cha. Ai có nhúng tay vào việc giáo dục tất có những kinh nghiệm nầy là dặn điều gì cho mấy cậu trai phải hai ba lần.
Đó là chưa nói những tiếng vĩ đại nào công bình, bác ái, lao công, tư bản, vô sản. Nhiều lần gặp cha mẹ đến trường họ lánh mặt vì mắc cỡ. Bạn đã biết bạn trai ưa hoạt động và lúc dậy thì tâm hồn của họ là sân khấu của các tâm tình mâu thuẫn.